Ceza Hukuku

Ceza Hukuku

Hukuk disiplinleri, ilgili oldukları ve düzenledikleri alandan hareketle, özel hukuk-kamu hukuku şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Bu ayrımda, ceza hukuku, kamu hukuku içerisinde yer alır. Zira, hangi haksızlıkların suç oluşturacağını ve hangi yaptırımların uygulanacağını belirleme yetkisi devlete aittir. Ayrıca, suçun işlenmesiyle, devlet ile suçu işleyen kişi arasında bir cezalandırma ilişkisi kurulur. Cezalandırma hak ve yetkisi, devletin tekelindedir. Suç şüphesinin öğrenilmesi ile başlayan ceza muhakemesi süreci, toplum adına devlet tarafından soruşturma ve kovuşturma makamları vasıtasıyla yerine getirilmekte; ceza muhakemesi sonunda kesinleşen hüküm yine devlet tarafından infaz edilmektedir. Bütün bu süreçte, suç işleyen kişi “katlanma yükümlülüğü” altındadır. Ceza ilişkisinde devlet, üstün; suç işleyen kişi ise katlanan durumundadır. Doktrinde ceza hukukunun genel olarak kendi içinde üç alt disipline ayrılarak incelendiği görülmektedir: Maddi ceza hukuku, ceza muhakemesi hukuku ve infaz hukuku.

Maddi ceza hukuku; suçun yapısal unsurlarını, ceza sorumluluğu için aranan koşulları ve yaptırımları inceler. Maddi ceza hukuku, kendi içerisinde, genel hükümler ve özel hükümler olarak ikiye ayrılır. Ceza hukuku genel hükümler kısmında suç ve yaptırım teorisine ilişkin temel bilgiler verilir. TCK’nın 1-75. maddelerinden oluşan ilk kısmı “genel hükümler” başlığını taşımakta ve bu kısımda bütün suçlar için geçerli olan ortak kurallara yer verilmektedir.

Ceza muhakemesi hukuku (şekli ceza hukuku), suç işlendiği şüphesi üzerine gerçekte ortada suç teşkil eden bir fiil bulunup bulunmadığı, bulunması halinde kim tarafından ve ne şekilde gerçekleştirildiğinin aydınlatılmasına yönelik araştırma ve yargılama faaliyetlerinden oluşan süreci ve bu süreçte yer alan sujelerin hak ve yetkilerini düzenleyen kurallardan oluşur. Ceza infaz hukuku ise, ceza muhakemesi sonunda hükmedilen yaptırımların nasıl infaz edileceğini düzenler. Doktrinde, her ne kadar infaz hukuku ceza hukukunun ayrı bir dalı olarak kabul edilmekte ise de; kanaatimizce infaz hukukuna ilişkin kurallar doğrudan maddi ceza hukuku, özellikle de yaptırım teorisi ile yakından ilişkili olduğu için bu bağlamda ele alınması gerekir.